کک – همه چیز در مورد کک ها (مقاله جامع)

کک ها (طبقه بندی ،مورفولوژی ،بیولوژی ،اهمیت
پزشکی و کنترل )

راسته سیفوناپترا (Siphonaptera)
کک ها Fleas

(SIPHONAPTERA کک ها )راسته سیفوناپترا

 حدود 2200 گونه و زيرگونه از ككها شناخته شده كه به 220 جنس متعلق هستند.
تعداد معدودي از آن ها از انسان خون خواري مي كنند و اهميت پزشكي دارند.
 حدود 94 ٪ از گونه ها پستانداران را گزش مي كنند و بقيه انگل پرندگان هستند.
كك ها انتشار جهاني دارند ولي تعدادي ازجنس ها و گونه ها انتشار محدودي يافته اند.

 كك ها خونخوار و انگل خارجي موقت حيوانات خونگرم به ويژه پستاندارانند.

Family : Pulicidae
Genus : Xenopsylla
Pulex
Tunga
Ctenocephalides
Family: Ceratophyllidae
Genus : Nosopsyllus
Family:Leptopsyllidae
Genus:Leptopsylla

Siphonaptera راسته کک ها

و رنگ (Compressed( اندازه آنها كوچك حدود 1 تا 6 ميلي متر است. كم و بيش بيضي شكل، در طرفين فشرده 
قهوه اي روشن تا تيره دارند.

شکل خارجی کک ها

قطعات دهاني به طرف پائين قرار گرفته و بعضي از گونه ها يك رديف خار درشت شانه مانند دارد 
كه به خوبي رشد كرده و در قاعده ي كپسول سر قرار مي گيرد.
مجموع اين خارها را شانه ي گونه يا سر GENALCTENIDIUM= GENALCOMB) )
مي گويند.

راسته کک ها SIPHONAPTERA

 نداشتن شانه سر و سينه و وجود مرال رد از مشخصات جنس گزنوپسيلا است.
 هر دو جنس كك ها خون مي خورند و ممكن است ناقل بيماري باشند. بدين لحاظ
تشخيص نر و ماده آن ها اهميتي ندارد.
 يك اندام گنبدي شكل، در لبه خلفي ترگوم هشتم وجود دارد، قطعه مشخصي كه
داراي موهاي ريز متعددي است وبه پژيديوم pygidium) ( يا سنسليوم
sensilium) ( معروف است.
 اين زائده كه فقط در كك ها ديده مي شود، براي تشخيص لرزش زمين )حاصله از
حركت ميزبان(، تغييرات درجه حرارت و ميزبان مي باشد.
كك هاي نر به راحتي از طريق ضمايم جفت گيري به بالا برگشته قابل تشخيص هستند.
 در صورتي كه در كك هاي ماده، انتهاي شكم گرد است و زائد ه هاي مذكور مشاهده نمي شود و
دقيقا درحلقه هاي 8 – 6 شكم، يك اسپرماتك مشخص قهوه اي وجود دارد.
 به هنگام خو نخواري كك ها،بزاقي كه حاوي تركيبات ضدانعقاد خون است، به ميزبان تزريق مي كند.
پس از تزريق بزاق، خون ميزبان مكيده مي شود.
 خون از حلق مخروطي شكل و مري باريك عبور كرده و وارد پروونتريكولوس Proventriculus
پيازي شكل مي گردد.

(ALIMENTARY CANAL) مجرای گوارش ککهای بالغ

 براي اين كه نقش كك ها در انتقال طاعون به خوبي مشخص باشد، لازم است مشخصات دستگاه گوارش و روش خون خواري آن ها شرح
داده شود.
 به هنگام خو نخواري كك ها،بزاق كه حاوي تركيبات ضدانعقاد خون است، به ميزبان تزريق مي كند. پس از تزريق بزاق، خون ميزبان مكيده
مي شود. خون از حلق مخروطي شكل و مري باريك عبور كرده و وارد پروونتريكولوس (proventriculus) پيازي شكل مي گردد.
سطح داخلي پروونتريكولوس داراي خارهاي سفت متعددي) 450 – 250 ( است و هنگامي كه به هم فشرده مي شوند، از برگشت خون به مري
جلوگيري مي نمايند.

مجراي گوارش كك بالغ، كه خارهاي چينه دان )پروونتريكولوس( به طرف عقب برگشته را نشان مي دهد.

طبقه بندی کک ها :

1 -كك هاي بدون شانه
پولكس ايريتانس
تونگا پنترانس
گزنوپسيلا
2 – كك هاي شانه دار
# كك سگ Ctenocephalidescanis
* كك گربه Ctenocephalidesfelis
– كك موش صحرايي Nosopsyllusfasciatus
# كك موش Leptpsyllasegnis

اطلاعات شش جنس مهم ککپ

تصوير سر و سه بند سینه کک بالغ در 6 جنس مهم کک ها

کک سگ

كك گربه Ctenocephalides felis

در نر : انتهاي شكم به بالا برگشته و بند نهم يك جفت زائده باريك

دوره ی زندگی

 هر دو جنس نر و ماده كك ها خون خوارند و در انتقال بيماري نقش مشابهي دارند.  كك ماده كه آماده ي تخم گذاري است، ممكن است ميزبانش را ترک كند و روي خاشاكي كه در محل زندگي ميزبان )لانه موش و پرندگان( جمع شده، تخمگذاري كند.  گونه هائي كه روي انسان يا حيوانات دست آموز مانند سگ و گربه يافت مي شوند، غالباً ماده هاي تخمگذار، تخم هاي خود را در داخل يا نزديك شكاف؛ درزكف، ميان گردو خاک و خاشاک لانه مي گذارند.  در برخي مواقع كك كه روي ميزبان است معمولاً اين تخمها به زمين مي افتند.

دوره ی زندگی

 لاروها كم و بيش شبيه هم هستند و داراي سر مشكي كوچك، با يك جفت آنتن و بدن قهوه اي روشن سيزده حلقه اي،
مي باشند.
 قسمت خلفي هر كدام از حلقه هاي بدن آن ها موهاي نازكي دارد.
 » آنال استروت « آخرين حلقه بدن، به يك جفت زائده مخرجي انگشت مانند به نام anal strute) ( ختم مي شود.
لارو كك ها از لارو حشرات ديگر كه از نظر پزشكي اهميت دارند، از روي موهاي بدني و)آنال استروت ( تشخيصداده
مي شوند.
 لاروها خيلي فعال هستند. آن ها از روشنايي مي گريزند و به دنبال پناهگاهي در شكاف يا در زمين و بين خاشاک كف
منازل يا لانه پرندگان و جوندگان مي گردند.لاروها از هر گونه مواد آلي تغذيه مي كنند.
 معمولا سه مرحله لاروي و در برخي 2 دوره لاروي وجود دارد.

–

 لاروها بعضي اوقات بين موهاي پوست حيوانات و حتي روي افرادي كه نظافت را رعايت نمي كنند و لباس چركي
دارند و ندرتا روي تختخواب يافت مي شوند.
 لاروها غالبا از هرگونه مواد آلي شامل مدفوع ميزبان و در عده اي از خوني كه قسمتي از آن هضم شده و از مجراي
گوارش كك بالغ دفع شده است، تغذيه مي كنند.
 به نظر مي رسد كه در عده اي از گونه ها، تغذيه لاروي از اين خون براي رشد مرحله ي لاروي لازم باشد.
 در پايان دورره ي لاروي، لاروها با ابريشمي كه از غدد بزاقي خود ترشح مي كنند، يك پيله سفيد به اطراف خود
مي تنند.
 پيله به خاطر چسبندگي، بزودي از ذرات ريزگرد و خاک، مواد آلي و ماسه كه در كف خانه ميزبان وجود دارد پوشيده
مي شود و تشخيص آن بسيار مشكل مي باشد.
 حدود 3 – 2 روز پس از تنيده شدن پيله، لارو در داخل آن به شفيره تبديل مي شود و بالغ بعد از 5 – 14 روز از شفيره
خارج مي شود.

–

 طول اين دوره نيز بستگي به درجه حرارت اطراف شفيره و محرک ها دارد.

 كك بالغي كه مي خواهد از پيله خارج گردد، نياز به يك محرک مانند لرزشي كه از حركت يك ميزبان در خانه يا
لآنه اش ايجاد مي شود، دارد.
 در هر صورت اگر پناهگاه حيوانات يا خانه ها خالي شود، كك ها تا اشغال مجدد اين اماكن به وسيله ميزبان از
پيله خارج نمي شوند.
 در بعضي از گونه ها، دي اكسيد كربن از ميزبان يا افزايش فصلي رطوبت نسبي باعث خروج بالغ از پيله
مي شود.
 كك بالغ ممكن است 6 – 12 ماه در پيله زنده بماند و به همين جهت وقتي كسي كه وارد محلي مي شودكه چندين
ماه متروک است، مورد حمله ي تعداد زيادي از كك هاي گرسنه كه تازه از پيله خارج گردید، قرار مي گيرد.
 دوره زندگي از تخم تا بالغ در بعضي از گونه ها، در شرايط كاملاً مساعد، ممكن است 3 – 2 هفته باشد.
 ولي غالباً اين دوره به طور قابل ملاحظه اي طولاني است.

اهمیت پزشکی :

1 – آزار و مزاحمت كك ها
2 – طاعون
3 -تيفوس آندميك منتقله بوسيله كك
4 – سستود ها
5 – تب Q6 -تولارمي
7 – سالمونلوزيس
8 – تونگيازيس

جنس گزنوپسيلا ناقل مهم طاعون مي باشد، در مناطق گرمسيري استوا و برخي از مناطق معتدل ديده مي شود.
 از نظر پزشكي گونه هاي مختلف گزنوپسيلا مهمترين گونه هاي كك هستند و در بين آن ها، گزنوپسيلا
كئوپيس cheopis)X. )
مي باشد. (Rickettsia typhi) تيفوس اندميك منتقله از كك (Yersinia pestis ) ناقل طاعون
 برخي از ككها مثل گونه هاي كتنوسفاليدس (Ctenocephalides) ميزبان واسط سستودهاي ديپليديوم
كانينوم (Dipylidium caninum) ، همينولپيس ديمنوتا Hymenolepis diminuta) (وهيمنولپيس نانا )(H. nana مي باشند.
كك ها همچنين ممكن است عامل بيماري تولارمي) (Francisella tularensis را انتقال دهند.
 كك چيگو Tunga penetrans) ( معمولا پوست پاي انسان را سوراخ مي كند و وارد پوست مي شود.

آزار و اذيت نیش ککها:

ککها ناقل بیماری هستند.

 هرچند كه بعضي از گونه هاي كك ها ممكن است ناقل بيماريهاي مهم باشند، ولي شكايات زيادي از آزار و اذيت ناشي از گزش
ككها وجود دارد كه در بعضي از افراد ناراحتي و تحريك جلدي بسيار حاد مي باشد.
 كك گربه (Ctenocephalidesfelis) بيشترين مزاحمت و ناراحتي را در انسان بوجود مي آورد.
 كك سگ (C. canis) نيز با خون خواري از انسان ناراحتي هايي را ايجاد مي كند ولي مزاحمت هاي آن كمتر از كك گربه
است.
 كك انسان Pulexirritans كه انتشار وسيعي در مناطق مختلف دنيا دارد با خون خواري از انسان ناراحتي هايي را مي تواند در
افراد بوجود آورد ولي مزاحمت هاي آن در مقايسه با دو گونه اخير خيلي كم است. امروزه كك گربه شايع تراز كك سگها
است.
 كك ها روزها معمولاً قوزک و پاهاي انسان را نيش مي زنند ولي هنگام شب قسمتهاي مختلف بدن شخصي كه خوابيده است،
مورد گزش قرار مي دهند.
 در افراد حساس، گزش ككها حساسيت هاي شديد پوستي (dermatitis ) و استنشاق فضولات ككها آلرژي ايجاد مي كند
.كودكان زير 10 سال از گزش كك ها بيشتر رنج مي برند.
 از آن جا كه صيد كك ها از بدن مشكل است، با آلودگي بدن افراد به كك ها ميزان اذيت و آزار آن ها افزايش مي يابد و افرادي
كه مورد حمله ككها قرار مي گيرند، شب ها نميتوانند بخوابند و متناوباً خود را مي خارند، و يا سعي مي كنند كك را بگيرند.

عکس نیش کک :

(PLAGUE) طاعون

 بيماري طاعون توسط يرسينيا پستيس Yersinia pestis) ( ايجاد مي شود.
 اين بيماري اصولاً يك بيماري زئونوز است و در بسياري از پستانداران وحشي، خصوصاً جوندگان ديده مي شود
تاكنون در بيش از 203 گونه جونده، باسيل طاعون ديده شده است.
 دوره ي انتقال بيماري در بين جوندگان وحشي مثل جربيل ها Gerbils ) (، موش خرما ) (mamots ، موش
صحرايي voles) (، سنجاب راه راه (chipmunks) و سنجاب هاي زيرزميني (ground squirrels) را
طاعون وحشي sylvatic) (،صحرايي ، campestral) ( ،روستايي rural) ( يا همه گيري حيواني (enzootic) مي گويند.
 گونه هاي متعددي از ككها اين جوندگان را نيش زده و مسئول انتقال و نگهداري طاعون در بين آن ها مي باشند و
افرادي مثل شكارچي ها و تله گذاراني كه به اين حيوانات دست مي زنند و يا آن ها را حمل مي كنند، ممكن است به
وسيله كك جوندگان گزيده شوند و به طاعون مبتلا شوند

 شكل مهم بيماري طاعون، طاعون شهري) (urban است.

 در اين فرم، طاعون كه در بين جوندگان وحشي است به راتها) Rattusrattus (و R. norvegicus) ( منتقل
مي شود و در بين موش ها توسط ككهاي گزنوپسيلاكئوپيس Xenopsyllacheopis) () در اروپا، آسيا، آفريقا
و آمريكا(، گزنوپسيلا آستيا X. astia) (، )در جنوب شرق آسيا( و گزنوپسيلا برازيلينسيس (X. brasiliensis)
)در آفريقا، جنوب آمريكا و هندوستان( منتشر مي گردد.
 در معابر آلوده به رات و حومه شهرها كه رات ها در ارتباط نزديك به انسان مي باشند، ممكن است كك هايي كه
روي اين جوندگان تغذيه مي كنند، براي خون خواري به انسان حمله كنند.
 اين حالت اغلب موقعي اتفاق مي افتد كه رات ها به طاعون آلوده شوند و در نتيجه بيماري سريعاً به صورت عفونت
حاد عمومي septicaemia) ( و كشنده درمي آيد.

 با مرگ رات ها،كك هاي آلوده آن ها را رها مي كنند و به سراغ ميزبانهاي ديگر خصوصاً انسا نها مي روند.
بدين ترتيب بيماري طاعون از طريق كك جوندگان به انسان منتقل مي شود.
 مهم ترين گونه ناقل بيماري طاعون، گزنوپسيلا كئوپيس X. cheopis) ( است، ولي گونه هاي ديگري چون
گزنوپسيلا آستيا) X. Astia ( ،گزنوپسيلا برازيلينسيس X. brasiliensis) (، و گاهاً نزوپسيلوس فاسياتوس
Nosopsyllus fasciatus) ( ،لپتوپسيلااتيوپيكا Leptopsylla aethiopica) ( كتنوسفاليدس فليس،
( Ctenocephalides felis ( و كتنوسفاليدس كنيس Ctenocephalides canis) ( و همچون 45
گونه ديگر كك كه در نقاط مختلف دنيا پراكنده اند، قادر به انتقال بيماري طاعون هستند.
 انسان با گزش كك هائي كه قبلا از موش آلوده خون خواري نموده است، به بيماري مبتلا مي شود.
 آلودگي انسان همچنين مي تواند از طريق گزش گونه هاي مختلف گزنوپسيلا و كك انسان Pulex irritans) )
كه از افراد آلوده به طاعون خون خواري كرده اند، صورت گيرد ولي اين روش انتقال بيماري، نقش كمي دارد.

تكثير عامل بيماري طاعون Yersinia pestis) ( در بدن كك موش .(Xenopsylla cheopis)

(a) مرحله ي اوليه كه پروونتريكولوس به صورت نرمال و طبيعي عمل مي كند .
( (b انسداد نسبي پروونتريكولوس كه اختلالي در كار دريچه حاصل مي شود و دريچه به خوبي كارشرا انجام
نمي دهد .
( (c انسداد كامل دريچه ي پروونتريكولوس كك كه در آن كك نمي تواند خون برداشتي را وارد معده بكند و خون
دوباره به طرف قطعات دهاني باز مي گردد.

روش هايی که کک ها بیماری طاعون را انتقال می دهند.

 انسداد مجراي غذايي كك در اثر رشد باسيل طاعون و برگرداندن خون.
 انسداد مجراي غذايي هم اگردر كك ها رخ نداده باشد،بيماري طاعون مي تواند به صورت مستقيم
از طريق ضمايم دهاني آلوده كك منتقل شود.
شيوه ديگر انتقال بيماري كه اهميت كمتري دارد، ماليده شدن مدفوع كك بر روي خراشها، زخمهاي
جلدي و غشاءهاي مخاطي است.
 باسيل طاعون قادر است در مدفوع كك تا سه سال آلوده كننده باشد. برحسب تصادف، له شدن كك
آلوده در بين دندان ها مي تواند حتي لوزتين را آلوده سازد.
 در طاعون سپتي سميك باسيل طاعون در خون پخش مي شود ولي در طاعون ريوي باسيل به بافت
هاي ريه حمله مي كند. معمولا در طاعون سپتي سميك انتقال بيماري مي تواند توسط ككها به
صورت مكانيكي هم باشد

علائم بیماری طاعون:

فرم خياركي
 ريوي
فرم سپتي سميك

 انسان حساس سوء تغذيه،عدم رعايت بهداشت، مردان
فرم خياركي: نيش كك ، 48 تا 24 ساعت جوش با هاله قرمز چركي و
خارش دار
كمون 7 – 3 روز- غدد دردناک فندقي در كشاله ران و گاهي زير بغل – تب
مننژيت چركي – نارسايي قلبي- كراتيت 70 – 50 درصد – سپتي سمي و مرگ
 فرم ريوي: ورود تنفسي _ فصل سرما_ دوره كمون كوتاه-پنوموني-
برونكوپنوموني ، تنگي نفس سرفه 80 – 70 درصد مرگ

طاعون ریوی:

تیفوس آندمیک )تیفوس (MURINE(MURINE TYPHUS ) تیفوس مورن

 اين بيماري كه با اسامي تيفوس بندري، تيفوس موشي ، تيفوس اندميك، تيفوس موزري و تيفوس منتقله از كك ها
خوانده مي شود .
 توسط ريكتزيا تيفي (Rickettsia typhi ) ايجاد و برخلاف باسيل طاعون باعث مسدود شدن پروونتريكول كك
هاي آلوده نمي شود.
 ماليده شدن مدفوع آلوده كك يا ريكتزياهاي آزاد شده از كك هاي آلوده روي غشاهاي مخاطي و خراشها، استنشاق
فضولات آلوده ي كك و گزش ككهاي آلوده ازانسان باعث آلودگي افراد به اين بيماري مي شود.
 در شرايط مساعد مدفوع كك آلوده تا 10 سال مي تواند آلوده كننده باشد.
 تيفوس مورن اصولا بيماري جوندگان خصوصاً راتوس راتوس (Rattus rattus) و راتوس
نروژيكوس) (R.norvegicus است.
 انسان معمولاً توسط گزنوپسيلا كئوپيس به اين بيماري آلوده مي شود ولي گاهي نزوپسيلوس
فاسياتوس (Nosopsyllus fasciatus) كتنوسفاليدس كنيس ) (Ctenocephalides canis كتنوسفاليدس
فليس) (C. felis) ، و كك انسان Pulex irritans) ( هم بيماري را به انسان انتقال مي دهند.

مبارزه با کک ها

جهت سمپاشی و نابودی هر گونه کک با شرکت سمپاشان در تماس باشید. 09192004096

سمپاشی همراه با ضمانت نامه کتبی 1 ساله

نمایندگان ما شرکت سمپاشی ساس و شرکت سمپاشی موش در سطح شهر تهران میباشند. برای ارائه خدمات بیشتر با ضمانت نامه کتبی 1 ساله به شما شهروندان عزیز هستند. سمپاشی 100% تضمینی

جهت هماهنگی با بهترین و مجربترین کارشناسان در حوزه حشره شناسی و سمپاشی با ما در تماس باشید. 09192004096

جهت خرید سم انواع حشرات، کک، موش، مار و مارمولک اینجا را کلیک کنید.

سمپاشی کک

سمپاشی کک

روش سمپاشی کک

سمپاشی کنه

ساس چیست؟

چرا بشر امروزی با آفات مبارزه می کند